Bayburt Ulu Camii minaresinin müthiş çini özellikleri

Ulu Cami Bayburt’un Selçuklu Dönemi’ne ait tek çinili yapısıdır. Bayburt Ulu Camii’nin çinileri minare kaidesinde ve şerefe altındaki kuşakta yer alır. Sekiz köşeli minare pabucunun her bir yüzeyinde, sivri kemerli sağır nişler bulunur.

Dikdörtgen alan içindeki her bir sağır nişte de, tuğla ve firuze renkli çinilerin birlikte kullanıldığı düzenlemeler yer alır. Çoğu dökülmüş bu düzenlemelerin sağlam kalanlarında geometrik süslemeler görülür. Minare kaidesine nazaran şerefe altındaki çinili kuşak daha sağlamdır. Çini mozaikli kuşağa sahip olan diğer minarelere baktığımızda; ne yazık ki günümüze kadar sağlam gelebilmiş olanı hemen hemen hiç yoktur.

Sağlam kalan kısmıyla kompozisyonunun rahatlıkla anlaşıldığı çini mozaikler, Ulu Camiye ayrı bir değer katmaktadır. Hem kaide hem de şerefe altındaki çini mozaiklerin, malzeme, teknik, motif ve kompozisyon bakımından Erzurum Çifte Minareli Medrese’nin minarelerindeki çinilerle benzer olduğu görülür.

Bayburt Ulu Camii’ni inceleyen araştırmacılar minarenin çinileri konusunda da çeşitli açıklamalar yapmışlardır. Ancak, bu açıklamalar genelde kaldığı için ayrıntıdaki bazı özellikler gözden kaçmıştır. Amaç, Bayburt Ulu Camii minaresinin ayrıntıda kalanlarla birlikte, sahip olduğu bütün çini özelliklerini ortaya koymaktır. Bunu yaparken ilk defa yayınlanacak olan çizimlerden de faydalanarak konunun daha iyi anlatımı amaçlanmıştır.

Şerefe altında, ortadaki geniş, alt ve üstteki daha dar üç kuşak yer alır (Foto-2). Ortadaki kuşakta yazısı olmayan örgülü ve çiçekli kufi görülür. Bu kompozisyon firuze renkli zemin üzerine, mangan oksitten elde edilmiş siyah renkli çini şeritlerle oluşur. Şeritlerin yukarı uçları palmet ve rumilerle taçlandırılmıştır. Siyah renkli çini şeritler belli aralıklarla düğümlenerek altı köşeli motifler oluşturur. Bu motifi en dışta, tuğla malzemeden bir şerit daha takip ederek kompozisyona dahil olur.

Bayburt Ulu Camii, şerefe altındaki tuğlalı çini mozaik kuşak.

Güney pano,Güneydoğu pano.

Doğu pano,Kuzeydoğu pano

Kuzey pano,Kuzeybatı pano.